“สต๊อกโฟโต้”: หนึ่งปีในการเป็นคนขายภาพ

๘ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๗

กุมภาพันธ์ ๒๕๕๗ ครบ ๑ ปีพอดีที่ผมหันมาสนใจถ่ายภาพแบบ “สต๊อกโฟโต้” (Stock Photo) เป็นหนึ่งปี ที่ผมหลงใหลและต้องมนตราในเสน่ห์ของการถ่ายภาพแบบนี้อย่างมาก หลายครั้งที่ตื่นเช้าขึ้นมาก็จะเข้าไปดูว่า “ผลงานของตัวเองเป็นอย่างไร มีคนต่างแดนเข้ามาโหลดผลงานเราไปใช้ประโยชน์ต่อมากน้อยแค่ไหน”

หลายคนคงมีคำถามว่า “สต๊อกโฟโต้” คืออะไร ?

“สต๊อกโฟโต้” หรือภาษาไทยเรียกว่า “ภาพสต๊อก” หมายถึง ภาพถ่ายเน้นๆ ที่ตั้งใจถ่าย ให้เวลากับภาพที่ถ่ายมากขึ้น คิดก่อนถ่ายว่าจะให้ภาพมีความหมายออกมาแนวไหน เพราะภาพสต็อกต้องเป็นภาพที่สื่อความหมายชัดเจน เช่น อยากได้ภาพธรรมชาติที่ดูสดชื่น เราก็ต้องถ่ายออกมาให้ดูสดชื่น เป็นต้น

ดังนั้นภาพแบบนี้จึงเหมาะสำหรับการนำไปตกแต่งสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ ลองนึกง่ายๆ อย่างนี้ก็ได้ครับ ถ้าเราอยากทำนิตยสารสักเล่ม เราอยากได้ภาพแบบไหนไปใส่ไว้ในแต่ละคอลัมน์บ้าง เช่น คอลัมน์การเดินทาง กีฬา สุขภาพ ความรัก อาหาร การแต่งกาย ฯลฯ แล้วเราก็ถ่ายภาพตามที่จินตนาการไว้ ภาพดังกล่าวนั้นก็จะมีจุดสนใจเพิ่มขึ้นมากกว่าภาพธรรมดาโดยทั่วไป

ภาพธรรมดาทั่ว ๆ ไป เราจะเรียกกันว่า “ภาพสแนปช็อต” (Snapshot) หมายถึง "การถ่ายภาพอย่างรวดเร็ว" หรือภาษาวัยรุ่นแบบลูกชายผมเรียกว่า “ถ่ายขำๆ สนุกสนาน ไม่คิดมาก”

แต่สำหรับภาพสต๊อกไม่เป็นแบบนั้น เพราะจะมีกฎสำคัญที่ต้องระลึกถึงเสมอรวม ๑๑ องค์ประกอบนี้ร่วมด้วย

(๑) ต้องไม่ใช่ภาพแนว Snapshot

(๒) ต้องเป็นภาพที่คมชัดตรงส่วนที่ต้องชัด เมื่อซูมเข้าไปต้องชัดทุกรายละเอียด ห้ามเบลอ

(๓) ต้องเป็นภาพที่วัดแสงพอดี

(๔) ต้องเป็นภาพที่ไม่มี Noise หรือความไม่สม่ำเสมอของความสว่างและสีในภาพ ที่เกิดจากสัญญาณรบกวนระหว่างถ่ายภาพ

(๕) ต้องเป็นภาพที่สีไม่เพี้ยน สีสันสมจริง (ไวท์บาลานซ์) เช่น สีขาวต้องเป็นสีขาวจริงๆ ไม่ใช่ขาวอมสีฟ้า

(๖) ต้องเป็นภาพที่มีองค์ประกอบที่ดี มีความสมดุล ฉากหลังที่แต่งออกมาแล้วต้องเนียน ไม่เป็นรอยหยัก

(๗) ต้องเป็นภาพที่ไม่แต่งภาพจนเกินไปเพราะลูกค้าที่ซื้อภาพส่วนใหญ่จะต้องการภาพดิบ ๆ ที่สวยใสอยู่แล้ว

(๘) ต้องเป็นภาพที่ไม่มีเครื่องหมายการค้าสินค้าใดๆ อยู่ในภาพ

(๙) ถ้ามีรูปคนอยู่ในภาพต้องมีเอกสารยินยอมจากคน ๆ นั้น

(๑๐) ถ้ามีรูปสิ่งก่อสร้างอยู่ในภาพต้องมีเอกสารยินยอมจากเจ้าของสิ่งก่อสร้างนั้น

(๑๑) ไม่รับภาพที่สะเทือนใจทางศาสนา ภาพความรุนแรง ภาพลามกอนาจาร

ย้อนไปเมื่อกุมภาพันธ์ปีที่แล้ว (๒๕๕๖) ผมได้รู้จักกับ “การถ่ายภาพแบบนี้” ด้วยความบังเอิญ

ระหว่างที่ขอติดรถน้องชายที่เป็นเพื่อนร่วมงานในองค์กรไปทานข้าวที่ห้างสรรพสินค้าแห่งหนึ่ง บนเบาะรถมีหนังสือเล่มหนึ่งวางอยู่พอดี ผมจึงหยิบขึ้นมาอ่านเป็นหนังสือเกี่ยวกับ "การขายรูปถ่ายผ่านระบบออนไลน์"

ผมพลิกหนังสือเล่มนั้นผ่าน ๆ และแวบของความรู้สึกก็พลันบ่งบอกถึงความน่าสนใจ เลยเอ่ยปากคุยกับน้องที่ชวนมา ในที่สุดจึงทราบว่าน้องได้เข้าสู่วงการนี้เรียบร้อยแล้ว

อีก ๒ วันต่อมา ผมจึงตัดสินใจซื้อหนังสือเล่มเดิมนั้น และกลับมานอนอ่านที่บ้านคืนเดียวจนจบเล่ม

ปลายสัปดาห์กลับไปบ้านที่นครสวรรค์ ขอยืมกล้องยี่ห้อแคนนอนที่ซื้อเป็นของขวัญให้กับลูกชายเมื่อปีก่อน มาใช้ทดลองถ่ายภาพทำตามที่หนังสือแนะนำ

ทุก ๆ เช้าก็เวียนไปคุยกับน้องที่ถือว่าเป็น “ครูของผม” แต่ผลงานก็ยังไม่ปรากฏ

๑ เดือนถัดมา องค์กรที่ทำงานอยู่ได้จัดกิจกรรมโอดี (OD) ที่เกาะแห่งหนึ่งในจังหวัดระยอง โอกาสสำคัญมาถึงผมแล้ว กล้องที่ยืมมาจากลูกชายเป็นสิ่งของชิ้นแรกที่ถูกบรรจุใส่กระเป๋าเตรียมไปโอดีในครั้งนี้

สามวันสองคืนบนเกาะแห่งนั้น จึงเป็นช่วงเวลาแห่งการฝึกหัดถ่ายรูปแบบ “สต๊อกโฟโต้” โดยมีน้องที่กลายเป็น “ครู” คอยแนะนำตั้งแต่วิธีการถ่ายภาพ การปรับแต่งรูป การตั้งชื่อ การใส่คำสำคัญให้กับรูป และการสมัครผ่านระบบออนไลน์

เมื่อกลับมาถึงบ้าน ผมก็เริ่มสมัครขายภาพตามเว็ปไซด์ต่าง ๆ ตามที่ “ครู” และ “หนังสือ” แนะนำ โดยมุ่งเน้นไปที่เว็ปไซด์ขายภาพออนไลน์อันดับหนึ่งของโลก ซึ่งก็คือ Shutterstock นั่นเอง

การเริ่มต้นเข้าสู่วงการขายภาพนั้น เริ่มแรกต้องสอบให้ผ่านก่อน โดยเราต้องส่งภาพไปจำนวน ๑๐ ภาพ และภาพนั้นต้องสอบให้ผ่านตามเกณฑ์มาตรฐานขั้นต่ำ ๗ ภาพ

แต่เพราะด้วยความเป็นมือใหม่ ผมจึงต้องส่งภาพสอบถึง ๕ ครั้ง ใช้เวลาตั้งแต่เดือนมีนาคมจนถึงเดือนมิถุนายน ๒๕๕๖ รวมกว่า ๔ เดือน กับการสอบให้ “ผ่าน”

วันที่ผมดีใจอย่างยิ่งก็มาถึง ๓ กรกฎาคม ๒๕๕๖ ผมได้รับอีเมลล์แจ้งผลการสอบว่า “สอบผ่าน” ด้วย ๘ ภาพใน ๑๐ ภาพ และตั้งแต่วันนั้นมาจนบัดนี้ รวม ๖ เดือนแล้วที่ผมได้กลายเป็นนักขายภาพทางออนไลน์ผ่านเว็บไซด์ Shutterstock

ภาพแรกที่ทำให้ผมแทบจะกระโดดตัวลอย ก็คือ ภาพกระถางดอกไม้พลาสติกสีเหลือง ที่ผมยืมตัวแบบจากที่ทำงานไปถ่าย มีคนมาซื้อไปและได้ค่าตอบแทน ๐.๒๕ เหรียญสหรัฐอเมริกา หากเทียบกับเงินไทยก็แค่ประมาณ ๘ บาทไทย แต่ผมกลับรู้สึกว่า “มูลค่า” เทียบไม่ได้กับ “คุณค่าในจิตใจ” แม้แต่น้อยเลยครับ

เพราะอย่างน้อย นี้เป็นความภาคภูมิใจที่ผลงานเราได้รับการการันตีจากผู้ตรวจสอบระดับนานาชาติ อีกทั้งยังมีคนนำภาพเราไปขยายผลต่อในแง่มุมต่าง ๆ นี้ไม่นับว่าตัวช่างภาพเองก็มีมุมมองที่เปลี่ยนไปในการมองโลกและชีวิต จากสิ่งที่ไม่เคยมองกลับมามอง และพยายามค้นหามุมมองที่แตกต่าง นั่นหมายถึงการเกิดขึ้นมาของสมาธิการทำงาน ใจนิ่งขึ้น และมุ่งมั่นอยู่กับสิ่งที่ปรากฏเบื้องหน้าด้วยความใจเย็น อดทน และรอคอย

ยามว่างในแต่ละวัน ผมจึงใช้เวลาไปกับการถ่ายรูป แต่งรูป อ่านหนังสือเกี่ยวกับการถ่ายรูป อัพโหลดรูป ติดตามผลการสอบและผลการโหลดภาพจากชุมชนทั่วโลก

สิ่งของในบ้าน ต้นไม้รอบบ้าน ผมหยิบมาถ่ายเป็นภาพทั้งหมด แน่นอนครับด้วยเพราะประสบการณ์และฝีมือที่ยังต้องฝึกปรือ บางครั้งส่งไป ๑๐ ภาพ ตกหมดไม่ผ่านแม้นสักภาพเดียว แต่ในบางครั้งก็ส่ง ๑๐ ภาพและก็ผ่านทั้ง ๑๐ ภาพ

และจุดนี้แหละที่เป็นสิ่งสร้างสีสันให้กับชีวิตให้ได้ลุ้นอยู่ตลอดเวลา

เมื่อประมาณตุลาคม ๒๕๕๖ อาการตื่นเต้นและตะลึงในจิตใจอย่างสุดขีด เมื่อมีคนจากทวีปแอฟริกาใต้โหลดภาพสระว่ายน้ำของผมไป ๒ ภาพซ้อน โดยราคาค่าตอบแทนภาพละ ๒๘ เหรียญสหรัฐอเมริกา ซึ่งมีมูลค่าสูงมากเมื่อเปรียบเทียบกับนักถ่ายรูปมือใหม่อย่างผม

แน่นอนครับที่ผมเล่ามาดูเหมือนเป็นเรื่อง “ง่ายๆ” แต่แท้จริงแล้ว “สต๊อกโฟโต้” เป็นงานระยะยาว ต้องใช้ความอดทนสูง ถ้าไม่ขยัน ไม่มีไอเดียใหม่ๆ ในการถ่ายภาพ บอกได้คำเดียวว่า “เกิดยาก” ครับ เพราะงานแบบนี้ต้องไม่ใช่แค่ถ่ายภาพสวยเท่านั้น แต่ยังต้องตอบโจทย์และ “โดนใจคนซื้อ” อีกด้วย

ความอดทน วินัยและกำลังใจ จึงคือสิ่งสำคัญที่สุดในการถ่ายภาพแบบนี้

เพราะกว่าสิ่งที่เราลงแรงไปจะออกดอกออกผล ต้องใช้เวลา ไม่ต่างจากการปลูกไม้ยืนต้น ที่ใช้เวลานานกว่าจะให้ดอกผล บำรุงรักษา ไปเรื่อยๆ และผลตอบแทนก็จะไหลมาหาเราเรื่อยๆ เช่นกัน

เหล่านี้คือเรื่องราวที่ผมได้สัมผัสจริงในช่วงวัยกว่า ๕๐ ปีของผม จากคนที่ไม่มีความรู้เรื่องการถ่ายรูปมาก่อน แต่ปัจจุบันในพอร์ตภาพของผมมีมากกว่า ๖๐๐ ภาพแล้ว

อีกทั้งทุกวันนี้ผมยังทำงานชิ้นนี้ด้วยความสุข โดยมีแรงบันดาลใจจากชุมชนคนขายภาพออนไลน์ที่มีเว็ปไซด์แลกเปลี่ยนกัน ซึ่งสามารถสร้างแรงบันดาลใจให้กับตัวผมได้อย่างดีมาก

สุดท้ายผมต้องขอบขอบคุณ “น้องผู้เป็นครู” เจ้าของหนังสือ สมาชิกชุมชนขายภาพออนไลน์ ตลอดจนครอบครัว และคน สัตว์ สิ่งของที่เป็นแบบให้ผมถ่ายภาพ รวมทั้งกล้องแคนนอนคู่ใจที่ทำให้ผมสุข สนุก กับ “สต๊อกโฟโต้” มาจนทุกวันนี้